Herinrichting Centrum Horecagebied
Bij de herinrichting van het horecagebied in het centrum begint de gemeente Heerenveen door samen met de diverse stakeholders te kijken hoe het gebied anders verlicht zou kunnen worden. Dat betekende kijken naar wat er in de omgeving staat, maar ook vooral naar de sfeer en de beleving. Wat ze zagen? Energieslurpende verlichting, heel veel horeca, barretjes, een discotheek, maar ook: oude pandjes, mooie gevels en leuke balkonnetjes, die wegvielen in de omgeving omdat ze niet verlicht waren. Zelfs een mooie puntgevel met een klokje erin. De gemeente Heerenveen maakt daarom een plan om de gevels en de mooie objecten te verlichten en zo een 3D beleving te creëren. Met de toepassing van minimale openbare verlichting, wordt maximaal ingezet op sfeerverlichting. Geen opstaande lichtmasten met armaturen, maar hang- en gevelverlichting.

Als de horecagelegenheden open zijn, is de gevelverlichting ingeschakeld en als het sluitingstijd is gaat de sfeerverlichting uit en de openbare verlichting aan. Het mooie is dat er sinds de verlichting op die manier is ingeregeld, veel minder verwarring is over de sluitingstijden én er geen opstootjes meer plaatsvinden. Men gedraagt zich echt beter en dat is direct te relateren aan de verlichting. De sfeer is beter, gemoedelijker. Als het tijd is om naar huis te gaan, gaan de lampen aan. Zo stuurt de gemeente op subtiele wijze met licht.

Wat zijn de voorwaarden om de verlichting op deze manier te kunnen inrichten? Jan Bakker: “Commitment van stakeholders, en commitment van de interne organisatie. Gesprekken met welstand, politie en brandweer, veiligheidsinstanties. Al die partijen moeten op één lijn zitten en de nut en de noodzaak ervan inzien. Veiligheidsdiensten, brandweer en dergelijke hadden wel wat overtuiging nodig, want je gaat het lichtniveau tijdens de stapuren toch wel een stuk naar beneden brengen. Wat er nodig is, is dat de hulpdiensten zelf bij calamiteiten in één keer het lichtniveau op volle sterkte kunnen zetten”. Om de schakeling op afstand mogelijk te maken gebruikt de gemeente het Citytouch systeem van Philips.

Minder licht in de woonwijken
Ook in de woonwijken past de gemeente Heerenveen het lichtniveau aan. Uit een onderzoek bij de bewoners blijkt dat de naar de standaard richtlijnen ingeregelde verlichting als te veel licht wordt beschouwd. Met andere woorden; het mag best wat donkerder. Vanaf dat moment gaat de gemeente geleidelijk aan op zoek naar het optimale lichtniveau. De lichtmasten worden verder uit elkaar geplaatst en een derde van de masten wordt uitgezet. Op deze masten wordt een sticker geplakt met uitleg waarom de verlichting niet brandt. Hoewel er in het begin weerstand is, zijn er in de loop van de tijd steeds meer inwoners die mee gaan denken waar eventueel nog een lichtpunt uit kan en welke absoluut aan moet blijven.

Jan de Jong licht toe dat de sleutel naar een succesvolle implementatie ook hier weer ligt in de communicatie naar de bewoners in de wijk. “Informeer ze goed en betrek ze bij de plannen. We hebben eerst de zekeringen uit de masten gehaald, zodat we altijd nog terug konden. Behalve de stickers op de mast hebben we ook social media en kranten ingezet om het maar goed onder de aandacht te brengen. En richtlijnen durven loslaten. De meeste gemeentes houden zich daar krampachtig aan vast, met het oog op aansprakelijkheid. Als je ervan afwijkt en dat vastlegt, is dat ook weer geregeld. Maar je moet er wel heel goed over nadenken. We zijn eigenlijk gewoon bezig met licht op maat. Licht waar het kan, donker waar het moet”.

Voor de dimregimes in de woonwijken gebruikt de gemeente geen telemanagementsysteem, maar vaste dimregimes die in het armatuur zijn voorgeprogrammeerd.

Gelijkspanning in Akkrum
Op het moment dat het watersportdorp Akkrum opnieuw ingericht moet worden ziet de gemeente Heerenveen kansen voor een nieuwe technologie. De hele woonwijk gaat helemaal plat en de  infrastructuur moet opnieuw worden opgebouwd. Dat is het perfecte moment om voor de stroomvoorziening in een eigen net over te gaan op gelijkspanning. Het voordeel van gelijkspanning  is dat je veel minder componenten nodig hebt, waardoor er minder energie verloren gaat.

Jan de Jong legt uit: “Voor de huidige wisselspanning moet er in de kast en in de lichtmast omvormers geplaatst worden om van wisselspanning gelijkspanning te maken en andersom. Bij gelijkspanning is dat allemaal niet het geval. Doordat je het hele net ook op gelijkspanning hebt, heb je veel minder omvormers nodig. De bekabeling kan ook veel dunner zijn en je kunt beter sturen. Vanuit de centrale kast kun je iedere lichtmast afzonderlijk aansturen en een dimstand instellen. Ook op het gebied van onderhoud biedt het voordelen; de schakelcomponenten zitten onderin de mast, daar kun je veel makkelijker bij. Je hebt dus geen hoogwerkers nodig om zaken te vervangen. Al met al besparen we zo’n 80 tot 90% energie in deze wijk”. De energiebesparing blijkt niet alleen de verdienste van het licht te zijn, maar ook het gevolg van een slimme verharding. In deze wijk is gekozen voor Luxovit reflecterend asfalt, vooral op de kruispunten, waardoor er minder licht nodig om hetzelfde effect te bereiken.

Verlichting parkeerterrein
Voor een parkeerterrein kiest de gemeente de Freestreet verlichting van Philips. Dit is zwevende kabelverlichting met om de 10 meter een verdikking met licht. Tussen twee palen wordt de verlichting precies over het pad gespannen.  Normaal staan er op parkeerterreinen meestal lichtmasten op hoeken waar schade kan ontstaan. Daar hebben ze in Heerenveen nu in ieder geval geen last meer van. Het aantal schadegevallen is dan ook aantoonbaar gedaald. De verlichting is op afstand bestuurbaar met het Citytouch systeem, waardoor de verlichting flexibel gedimd kan worden op momenten dat het kan. Daarnaast is in de boulevard die dwars door het terrein loopt, glas in het asfalt verwerkt, wat de openbare verlichting reflecteert. Net zoals in de wijk Akkrum. Met name de combi van licht met een licht wegdek werkt heel erg effectief, waarbij het dus een kwestie lijkt van de juiste materialen kiezen, maar soms ook van elkaar op ideeën brengen. Jan de Jong:  “Ik heb mijn collega die elk jaar een splitlaag op de weg aanbrengt, gevraagd om het in een lichtgekleurde versie aan te brengen zodat het lichtniveau naar beneden kan. Hij staat er misschien niet direct bij stil, maar als je dat op deze manier doet heb je er zó veel baat bij”.

 

Beeld|Boutique Hotel & Grand Cafe Het Gerecht