Wat is de doelstelling van het project? Waarom wil je passanten tellen?
Het is sowieso handig om te weten hoe druk het is in de stad. Als er evenementen zijn heb je vaak een schatting van hoeveel mensen daar op af komen, maar straks kun je het realtime zien. Of je wilt voor mobiliteit zien hoe bepaalde loopstromen gaan, zodat je de openbare ruimte beter kunt ordenen. Tot nu toe was er één keer per jaar een handmatige steekproef en telling van het aantal mensen. Op basis daarvan werden keuzes gemaakt. Dat kan eigenlijk niet meer, maar dat was wel hoe het ging. Het geeft je een thermometer van één dag. Daarom zijn wij op zoek gegaan naar slimmere manieren om passanten te tellen en dan kom je logischerwijs uit op wifitracking. Wifitracking geeft een redelijk betrouwbaar beeld van het aantal mensen in een gebied. Als je je wifi hebt aanstaan op je telefoon, zoekt je telefoon constant naar een punt waarmee hij kan verbinden en op basis van die data wordt een beeld gemaakt van het aantal mensen. Die methode werd al snel afgeschoten door de raad omdat het privacytechnisch niet helemaal in orde is. Dus toen moesten we verder kijken wat er nog meer op de markt is.
Want wat weet je te veel als aan wifitracking doet?
Elke telefoon heeft zijn eigen adres en dat adres is te linken aan jouw naam, waardoor de data dus herleidbaar is naar een persoon. Daarnaast is het ook zo dat als je dat telefoonadres hebt en je hebt verschillende wifitrackpunten, kan je iemand door de hele stad volgen, in plaats van op dat ene moment op die ene plek. Het gaat er niet om dat je één persoon kunt volgen, maar dat je gegeneraliseerde stromen in de stad kunt volgen. In ieder geval moesten we dus op zoek naar iets anders en is er een aanbesteding uitgeschreven waarbij Numina/Intemo de beste oplossing had voor onze vraag.
Het moeilijke met die sensoren is dat je eigenlijk continu stroom zou willen hebben. Lantaarnpalen zijn wel dragers waar we sensoren kunnen ophangen, maar die hebben niet continu stroom, die hebben alleen ‘s avonds als het licht aan gaat stroom. In de sensor zit wel een batterypack die er voor zorgt dat hij de hele dag kan draaien op de stroom die ‘s nachts wordt opgehaald. ‘s Nachts schakelt de sensor over op stroom van het net en laadt de batterij op, zodat de sensor nooit zonder stroom zit. Dat maakt het wel een best omvangrijke sensor. Het stuk sensor is maar 5 centimer, maar de batterij is een groot component.
Hoe ging de implementatie in zijn werk?
We zijn na de aanbesteding begonnen met de sensoren van Numina, een bedrijf uit New York en Intemo uit Helmond. Intemo heeft ons geholpen met de implementatie en het technische gedeelte, zoals de bevestiging aan de mast. Waar je trouwens wel over na moet denken is dat er nog wel het een en ander aangepast moet worden in de openbare verlichting. Je hebt dus de lichtmast, daar moet een gat in komen, er moet een stekkertje in en er moet wat omgeschakeld worden in de mast. Daarnaast vergde het ook nog wel wat werk van Numina om zo’n sensor te resetten. Dat gaat voor een deel handmatig en daar zijn ook kosten aan verbonden, dus daar moet je wel rekening mee houden.
Voordat we startten hebben we eerst een aantal bijeenkomsten gehad met Intemo, zij hebben ons uitgelegd hoe het werkt. Je hebt een camera onderin, die een kalibratietijd heeft van een week of twee, waarin er een beeld wordt gemaakt van de straat als hij leeg is. Alles wat over dit basisbeeld beweegt wordt gedetecteerd. Het enige wat de sensor uiteindelijk door gaat geven is een looplijn en eventueel de snelheid en de richting van die looplijn.
Elke halve seconde wordt er een beeld gemaakt en op basis van dat beeld wordt er in de database gezocht naar iets herkenbaars. In die database staan duizenden, miljoenen foto’s van hoe een persoon, een bus, een auto eruitziet. En op basis daarvan ziet de sensor bijvoorbeeld een persoon. Op het volgende beeld herkent de sensor nog steeds een persoon, maar dan een halve meter verder. Dan krijg je dus niet een foto van die persoon, maar een lijntje op die kaart waar niets op staat. Dat is de output. Je ziet alleen maar dat er een persoon van hier naar daar loopt. (of een fietser, bus etc). In de sensor wordt dat beeld verwerkt en het enige wat de sensor uitgaat, is de informatie van die lijn; wat voor object is het en hoe beweegt het zich door de ruimte? Dat is de data die je op het dashboard ziet.
We moeten goed nadenken over hoe we de data die we uit de sensoren halen moeten duiden. Stel, ik sta in het beeld van de sensor, er rijdt een auto langs en ik sta nog steeds, of eigenlijk weer in het beeld van de sensor, dan telt de sensor mij twee keer. Dat is de moeilijkheid die we nu nog aan het onderzoeken zijn. Wat betekent die data precies? De sensor slaat dus niet op dat ik krullen heb, 1,80 lang ben en een groene broek aan heb, waardoor er dubbeltellingen voorkomen. Of er staat ergens een fiets, en er rijdt een bus langs en dan telt hij weer een fiets etc. Dan lijkt het of er ineens 50 fietsers in een uur langsrijden.
Hoe ga je hier mee om? Probeer je dit dan toch te tackelen, of is hier gewoon niets aan te doen?
We proberen de betrouwbaarheid per sensor te bepalen door een virtuele lijn te trekken over een druk stuk van de straat waar het zicht zo min mogelijk wordt verstoord door bijvoorbeeld bussen die langs rijden. Door de data die we hier uit halen en dit te vergelijken met de data van de hele sensor, kunnen we de betrouwbaarheid bepalen. Wat eigenlijk interessanter is zijn de trends die we inzichtelijk maken met de sensoren. Als je jaren aan data hebt over een gebied geeft dit een goede voorspellende waarde.
Welke inzichten leveren de sensoren nog meer op?
Waar de sensor nog wat moeite kan hebben met de exacte cijfers, geeft hij wel een heel duidelijk beeld van de bewegingsstromen. In groene strepen geeft het dashboard de voetgangers weer, fietsers hebben weer een andere kleur en zo kun je bijvoorbeeld precies zien hoe de route vanaf het station wordt afgesneden door de fietsers. De sensor bij het busstation hebben we weer weggehaald. Dat was een vraag vanuit de afdeling mobiliteit. Het busstation wordt anders ingericht met nieuwe belijning en zij wilden graag weten hoe mensen zich nu bewegen. Hoe lopen ze nu naar de bussen toe? Steken ze diagonaal het plein over of lopen ze langs de bebouwing? Uit de data blijkt dus dat daar geen peil op te trekken is. De vraag is of het wel gaat werken als je met belijning gaat werken. Nu zou je op basis van deze data kunnen zeggen dat je er überhaupt niet aan begint met die lijnen, of je doet het wel en hangt over een tijd weer zo’n sensor op, om te kijken of het werkt. De afdeling mobiliteit gaat overigens zelf aan de slag met die data.
Uit deze voorbeelden blijkt dat het geen exacte wetenschap is, je moet het hebben van de macrodata en de trends. Volgend jaar kunnen we de trends herkennen. De sensor is wel goed in het tellen van het aantal mensen dat in beeld staat op een bepaald moment. Dat is heel handig voor bijvoorbeeld politie om te kijken hoe druk het is op een evenement. Er wordt met politie samengewerkt om crowd control tijdens evenementen samen op te pakken met deze sensoren. .
Hoe ging de samenwerking met de ondernemers?
Bij het ophangen aan panden heb je vaak te maken met ondernemers. Sommige ondernemers kennen we goed en dan gaat het heel soepel, maar het kan ook heel stroef gaan. Als je met grote investeerders te maken hebt die niet antwoorden, kan dat ook heel moeilijk zijn. Op de grote markt willen we een sensor ophangen, maar het lukt gewoonweg niet. Aan de ene kant heb je te maken met monumentale panden en er staan geen lantaarnpalen. Er zijn een paar minipaaltjes geplaatst die helemaal wegvallen in de omgeving, daar ga je geen sensor in hangen. De andere kant is de Hema, waar je ook niets in de marmeren platen kunt hangen. Dat zijn allemaal dingen waar je over na moet denken. Soms kun je een sensor bij een cafe ophangen, maar dan heb je in de zomer te maken met een heel terras met parasols, of bomen waardoor je niets meer ziet. Dan is het in de winter zonder blad wel goed te doen, maar in de zomer niet meer. Of zoals in de straat voor het stadhuis, als er markt is zie je niks met al die kraampjes. In de uitvoering zijn er dus best wel wat dingen waar je over na moet denken.
Wat levert het project op?
Wat het ons tot nu toe heeft gebracht is een heel interessant project om samen met ondernemers en verschillende afdelingen te kijken naar wat zo’n sensor – waar we potentieel veel mee kunnen- zou kunnen betekenen. Wat zijn dan de zaken waar we wat mee willen? Wat zou je willen weten? Dat is ook een traject waar we nog steeds in zitten. Het is niet in een keer; je hangt ‘m op en bam! Je hebt je data. Dat is soms ook frustrerend geweest, maar die dingen kosten tijd. Maar je vroeg wat hebben we eruit gehaald? Ik denk dat het voor mobiliteit heel fijn is om te kunnen sturen op actuele gegevens.
Wat ging er nu echt goed?
Ik denk dat de communicatie tussen de verschillende partijen heel prettig is geweest. Hoe Intemo zich heeft opgesteld als partner om samen te kijken hoe die sensoren nu echt werken, zij zijn er de eerste keren ook bij geweest toen we de sensoren gingen ophangen, de samenwerking tussen de verschillende afdelingen is gewoon goed gegaan.
Wat kon beter?
We hadden de ondernemers vroeger in het proces kunnen betrekken. Inmiddels hebben we dat meer gedaan en dat levert gewoon hele concrete acties op. Ondernemers willen de voorspellende waarde van de sensoren benutten. Dat wordt nu inzichtelijk gemaakt in een dashboard.
Inmiddels wordt de inzet van de passantentellers steeds breder, met meerdere doelstellingen?
Ja, hoe meer mensen er van af weten, hoe meer vragen we krijgen. Wij horen soms ook dat mensen met een project bezig zijn waar zo’n sensor handig bij is. Het gaat twee kanten op in die zin.
Maar het gaat nog niet zo ver dat burgers ook iets kunnen met die data?
We hebben wel bij alle sensoren een sticker met een QR-code geplakt die verwijst naar een dashboard. (Nijmegen.nl/tellingen). We zijn inmiddels bezig met een nieuw dashboard, die makkelijker te duiden is. Straks willen we ook de trends laten zien. ‘Het is 50% drukker dan vorige week, of het gaat zo regenen we verwachten dat het rustig gaat worden’. Ik zou het mooi vinden als er nog een aantal sensoren bij komen zodat je echt heatmaps kan maken van de stad. Dat is voor nu nog toekomstmuziek, maar dat is wel waar het naar toe moet vind ik. Dat je bedenkt; ‘zullen we vandaag naar Nijmegen gaan?’ en je op je telefoon ziet welke winkelroute je moet nemen als je de drukte wilt vermijden. Of je krijgt een twitterberichtje: ‘Het is deze woensdag minder druk dan alle andere woensdagen. Kom naar Nijmegen want dan kun je in alle rust shoppen’. Dan kun je er nog parkeerdata aan koppelen en data van fietsenstallingen. In Nijmegen zijn we in ieder geval nog lang niet klaar met het onderzoeken van de mogelijkheden.
Wil je meer weten over de passantenteller en het gebruik van andere sensoren in de gemeente Nijmegen? Kijk dan naar dit filmpje waarin Asher ons meeneemt door de stad en de diverse sensoren toelicht.
