Het ‘oude’ verlichtingsareaal in Assen ging jaren geleden al op de schop. De gemeente verving conventionele verlichting door statisch dimmen. Voor veel situaties zoals woonwijken bleek dit een flinke stap in de goede richting. Anno 2020 staan en hangen in de gemeente Assen op verschillende locaties innovatieve armaturen, zoals langs de Europaweg-Zuid en op het parkeerterrein achter het gemeentehuis. Zij gaan nog een stap verder dan statisch dimmen: real-time verlichten en dus op elk gegeven moment zich kunnen aanpassen aan wat nodig is. Het is goedkoper, efficiënter, duurzamer en beter ingespeeld op de lichtbehoeften. Sustainder verving 1200 armaturen in Assen, waarvan 280 op de pilotlocaties. Zij vestigde zich drie jaar terug in de regio als nieuwe, innovatieve leverancier van smart lighting-oplossingen. Het contact tussen Assen en Sustainder hield aan en recentelijk zochten ze elkaar weer op voor twee deelprojecten gericht op de twee eerdere genoemde locaties.

Maatwerk verlichting met verkeersdata 
De gemeenschappelijke deler van beide deelprojecten is data van Flitsmeister. Deze data, zoals de gps-locatie en snelheden van gebruikers, wordt doorgespeeld naar de al geïnstalleerde armaturen die zo op hetzelfde moment kunnen schakelen naar de gewenste lichtbehoefte. Is er verkeer, dan schijnt de verlichting feller. Zo niet, dan schijnt er een zwakker licht. Op de andere locatie, het parkeerterrein achter het gemeentehuis in Assen, registreren de aanwezige armaturen van Sustainder als er via de applicatie van Flitsmeister een parkeeractie gestart wordt. “Na het starten en beëindigen van de actie via Flitsmeister wordt het verlichtingsniveau op het parkeerterrein tijdelijk verhoogt waardoor er een groter gevoel van veiligheid ontstaat voor de bestuurders,” zo legt Marco Bosch van Sustainder uit. Doordat de armaturen los van elkaar kunnen reageren, hoeft alleen de dichtstbijzijnde en relevante verlichting zich aan te passen.

Op basis van de data van Flitsmeister is door Sustainder een vertaalslag gemaakt van de verkeersintensiteit zoals die door Flitsmeister, met landelijk zo’n 1,8 gebruikers, in Assen is geregistreerd. Dit levert volgens Bosch een voldoende representatieve situatie op voor het verkeerstraject Europaweg-Zuid. “Er zijn vooraf analyses gedaan, waarna we in september echt zijn gestart met het toepassen van de data,” legt Bosch uit. De keuze voor beide locaties, waar Sustainder de ‘infrastructuur’ van hun nieuwe type verlichting heeft geïnstalleerd, is niet toevallig. “Doordat wij de verlichting hier hebben vervangen, konden we gemakkelijk zelf de pilot starten.” Het areaal lag dus in principe al klaar voor gebruik, vertelt Bosch.

De insteek van de twee pilots is het verkennen van de mogelijkheden van innovaties, zo licht Bart-Jan Delhaas, beleidsmedewerker bij de gemeente Assen, toe. “Het kan altijd beter, vandaar dat we graag meewerken met het voorstel vanuit Sustainder.” Dat de gemeente Assen op zoek is naar het door ontwikkelen van haar lichtnetwerk is op meer plekken te zien. Zo is er het bekende TT circuit Assen, waar in de directe omgeving getest wordt hoe real-time ingespeeld kan worden op welk type en welke hoeveelheid licht er nodig is bij het evenement. Zo kunnen de toegangswegen bijvoorbeeld voldoende worden verlicht op momenten dat ze ook echt gebruikt worden en hoeft bij gebruik ook niet de hele route (lees: alle armaturen) sterk verlicht te worden. Volgens Delhaas hoeft de toepassing zoals getest wordt in de pilots niet overal het statisch dimschema te vervangen.

Duurzamer en veiliger
Maar de voordelen van het idee achter de pilots zijn helder: allereerst is de verlichting een stuk duurzamer. Volgens Bosch waren hun armaturen in de twee pilots al zuiniger in verbruik en CO2 uitstoot, maar kan de aanvulling van Flitsmeister-data de verlichting mogelijk nog eens 25 procent zuiniger maken dan voorheen. Op momenten dat er geen verkeer passeert, hoeft de verlichting ter plaatse minder fel te schijnen. En dat is zowel duurzaam als goedkoper.

En dan is er nog de veiligheid, die in de volgende hypothetische situatie uitgelegd kan worden. Een stilstaande auto met pech of aanrijding op de Europaweg-Zuid. Heeft een van de bestuurder de Flitsmeister-app, dan wordt automatisch communiceert met individuele armaturen. De openbare verlichting kan juist op die momenten feller schijnen, zodat naderende verkeersdeelnemers geattendeerd worden op de gevaarlijke situatie. Hulpdiensten kunnen idem dito sneller zien waar ze nodig zijn.

In veel andere Nederlandse gemeenten wordt ook gewerkt aan het vernieuwen van openbare verlichting. Op basis van sensoren en data zoals afkomstig van Flitsmeister moeten individuele armaturen in staat stellen om dynamisch in te spelen op situaties. Of het nou een auto met pech is op de Europaweg-Zuid of een toegangsweg naar het TT circuit Assen, verlichting past zich aan. In hoeverre de pilots in Assen voor nieuwe inzichten zorgen moet nog blijken: ze lopen tot eind dit jaar door waarna de gemeente en Sustainder gaan kijken wat de externe data van Flitsmeister oplevert.